دریاچه مصنوعی
دریاچه مصنوعی چیست
دریاچه‌های مصنوعی هر چند با هدف ذخیره سازی آب، تولید برق و یا کنترل سیلاب و تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی احداث میشود اما ممکن است برای اهداف دیگری چون ایجاد فضاهای توریستی، تفریحی، ورزشی، ماهیگیری، جلب توریست و گردشگر، کمک به رشد اقتصادی مناطق و نیز پاسخ به نیازهای طبیعت دوستی مردم ساخته شود.
اگر بخواهیم نام یک دریاچه مصنوعی ایران را نام ببریم میتوانیم به دریاچه چیتگر تهران اشاره کنیم که از بزرگ ترین دریاچه‌های مصنوعی ایران بوده و از مهم ترین جاذبه‌های گردشگری حساب میشود. عمق دریاچه مصنوعی چیتگر، در عمیق ترین قسمت دریاچه حدود 9/5 متر تخمین زده شده. یکی دیگر از بزرگ ترین دریاچه مصنوعی ایران میتوان به دریاچه گنبد اشاره کرد. این دو دریاچه مصنوعی از معروف ترین دریاچه‌های مصنوعی ایران هستند.
هدف از ایجاد دریاچه‌های مصنوعی چیست
ایجاد دریاچه‌های مصنوعی به منظور استفاده بهینه از منابع آبی، می‌تواند به کاهش نیاز به منابع آبی طبیعی کمک کند. در بسیاری از مناطق جهان، منابع آبی کم و محدود هستند، و به دلیل تغییرات اقلیمی، کمبود آب در آینده بیشتر میشود. با ایجاد دریاچه‌های مصنوعی، میتوان آب را ذخیره و استفاده بهینه از آن را برای مصارف مختلف انجام داد.
دریاچه‌های مصنوعی همچنین می‌توانند به کنترل سیلاب در مناطقی که دارای خطر سیلاب هستند، کمک کنند. با ذخیره سازی آب در دریاچه‌های مصنوعی، میتوان از آن برای کنترل سیلاب در زمان بارش شدید استفاده کرد.
ایجاد دریاچه‌های مصنوعی می‌تواند به تولید انرژی کمک کند. دریاچه‌های مصنوعی می‌توانند به عنوان مخزن آب برای تولید برق از نیروگاه‌های هیدروالکتریک استفاده شوند. این روش انرژی پاک و قابل تجدید است.
ایجاد دریاچه‌های مصنوعی می‌تواند به حفظ محیط زیست کمک کند. با ذخیره سازی آب در دریاچه‌های مصنوعی، میتوان از استخراج آب از منابع آبی طبیعی و تخریب محیط زیست جلوگیری کرد. دریاچه‌های مصنوعی همچنین می‌توانند به عنوان مکان زندگی برای حیوانات و گیاهان آبی کمک کنند.
ایجاد دریاچه‌های مصنوعی می‌تواند برای تولید و تأمین آب به کشاورزی و صنعت کمک کند.
به عقیده کارشناسان شهری و محیط زیست، احداث دریاچه‌های تفریحی و مصنوعی مصنوعی در کلان شهرها نه تنها به جذب گردشگران کمک می‌کند، بلکه می‌تواند تاثیر به سزایی در لطافت و تمیزی هوا داشته باشد و از آلودگی آن بکاهد. به باور این کارشناسان؛ ساخت دریاچه‌های تفریحی و مصنوعی موجب افزایش سرانه فضاهای سبز، به منظور تفریح و گردشگری میشود و میتوان در این آبگیرهای مصنوعی موجودات آبزی پرورش داد که این عمل خود باعث ایجاد زمینه آشنایی مردم به ویژه کودکان با این نوع از گونه‌های جانوری میشود.
یکی از بزرگ ترین دریاچه مصنوعی جهان، دریاچه ولتا بوده که در آفریقا واقع شده است. مساحت ولتا 8502 کیلومتر مربع تخمین خورده است. البته شایان ذکر است که کشور روسیه مقام اول را از جهت تعداد در بین دریاچه‌های مصنوعی جهان دارد.
به لطف شرکت ژئو خانجانی زیباسازی محیط‌های عمو‌می و احداث دریاچه تفریحی و مصنوعی در ابعاد مختلف بوسیله انواع ژئوسینتتیک‌ها از راهکارهای نوین مهندسی است که امروزه در جهان پیاده سازی و اجرا شده و همچنین امتحان خود را پس داده است.
کاربرد دریاچه مصنوعی
دریاچه مصنوعی به دریاچه‌ای گفته میشود که به صورت مصنوعی و با ایجاد سدها و سدومه‌ها و یا احداث تصفیه‌خانه‌های آب و مصرف آب زیرزمینی ایجاد شده است. به طور کلی، دریاچه مصنوعی همانند سایر دریاچه‌ها، منبعی برای تأمین آب برای مصارف مختلفی مانند کشاورزی، دامداری، صنعت و شهری است.
۱. تأمین آب: ایجاد دریاچه مصنوعی می‌تواند به عنوان یکی از راه‌های تأمین آب برای مصارف مختلف مانند کشاورزی، دامداری و شهری استفاده شود.
۲. کنترل سیلاب: دریاچه مصنوعی می‌تواند به عنوان یکی از راه‌های کنترل سیلاب در مناطقی که در معرض سیلاب قرار دارند، استفاده شود.
۳. ایجاد فضای سبز و تفریحی: در اطراف دریاچه میتوان فضاهای سبز و پارک‌هایی با امکاناتی مانند گل‌های زینتی، فضاهای بازی کودکان، میادین ورزشی و فضاهایی برای پیک‌نیک و استراحت ایجاد کرد.
۴. تأمین انرژی: در برخی موارد، ایجاد دریاچه مصنوعی می‌تواند به عنوان یکی از راه‌های تأمین انرژی از طریق تولید برق از طریق سد سازی انجام شود.
۵. فعالیت‌های آبی: اغلب دریاچه‌های مصنوعی امکاناتی برای شنا، قایقرانی، کایاک، جت‌اسکی و ورزش‌های آبی مختلف ارائه میشود. این فعالیت‌ها می‌تواند جذابیت بسیاری برای گردشگران داشته باشد.
۶. مسابقات و ورزش‌های خارج از آب: در اطراف دریاچه مصنوعی میتوان استادیوم و فضاهای ورزشی ایجاد کرد تا برگزاری مسابقات و ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال و والیبال به صورت دائمی و یا گاهی برگزار شوند.
۷. فعالیت‌های شناور: دریاچه مصنوعی می‌تواند برای تأمین امکاناتی مانند کشتی‌گیری و ماهیگیری مناسب باشد که برای برخی گردشگران اهمیت زیادی دارد.
۸. کاربرد در پرورش ماهی: دریاچه‌های مصنوعی می‌توانند به عنوان مکان پرورش ماهیان خوراکی استفاده شوند.
مراحل احداث دریاچه تفریحی و مصنوعی
همان طور که پیش تر اشاره کردیم یکی از اهداف ساخت دریاچه مصنوعی برای ایجاد گردشگری است؛ حال این سوال پیش می‌آید که دریاچه‌های مصنوعی چگونه تشکیل می‌شوند؟ در ادامه به آن پرداختیم.
نقشه برداری و جمع آوری اطلاعات
اولین مرحله احداث دریاچه تفریحی و مصنوعی بازدید از منطقه و نقشه بردای دقیق جهت تعیین محل مناسب احداث دریاچه است. این اطلاعات از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند زیرا تعیین محل احداث، محاسبه حجم دریاچه، شکل و ابعاد دریاچه، نوع ساختار خاک و برآورد هزینه احداث دریاچه تفریحی و مصنوعی در این مرحله صورت خواهد گرفت.
طراحی دریاچه تفریحی و مصنوعی
با توجه به نوع خاک و محدودیت زمین نسبت به طراحی دریاچه تفریحی و مصنوعی با عمق، طول، عرض و شیب مناسب اقدام می‌گردد.
خاکبرداری
در این مرحله با توجه به طراحی انجام شده، نسبت به خاکبرداری با وسایل مناسب اقدام خواهد شد. شیب مناسب جهت خاک برداری عموما ۱ به ۱ یا ۴۵ درجه می‌باشد. ولی با تغییر در نوع خاک سایر شیب‌ها نیز امکان پذیر است.
تسطیح و خاکبرداری
پس از خاک برداری، نسبت به متراکم نمودن بستر دریاچه تفریحی و مصنوعی تا حدود ۹۰% اقدام خواهد شد. حرکت ماشین خاکبرداری به تراکم خاک کمک زیادی می‌نماید. کف و دیواره‌ها بایستی عاری از هر گونه سنگ و اجسام تیز باشند. بنابر این نسبت به حذف آنها اقدام خواهد شد و یا اینکه از کاهگل یا شفته آهک و یا یک لایه ژئوتکستایل با تراکم حجمی مناسب استفاده میشود تا امکان ایجاد آسیب اجسام نوک تیز بر ورق ژئوممبران وجود نداشته باشد.
حفر ترانشه
جهت مهار ورق نسبت به حفر کانالی به موازات استخر به فاصله حدود ۵۰ الی ۷۰ سانتی متر و عمق ۶۰ سانتی متر اقدام خواهد شد. هر چه عمق کانال حفر شده بیشتر باشد، ابعاد کانال حفر شده به دلیل ایجاد پایداری بیشتر ورق در داخل آن بیشتر خواهد شد.
اجرای ژئوتکستایل
در صورتی که نیاز به استفاده از ژئوتکستایل باشد در این مرحله نسبت به اجرای آن اقدام خواهد شد. در صورتی که بستر دریاچه تفریحی و مصنوعی دارای سنگ و اجسام نوک تیز نباشند نیاز به استفاده از ژئوتکستایل نخواهد بود. در بعضی از موارد به جای ژئوتکستایل از یک لایه کاهگل یا شفته آهک استفاده می‌گردد.
اجرای ورق ژئوممبران
ابتدا نسبت به چیدمان رول‌های ژئوممبران در کنار دریاچه تفریحی و مصنوعی اقدام و سپس نسبت به پهن نمودن و برش زدن اقدام خواهد شد سپس نسبت به انجام عملیات جوشکاری با دستکاه اتوماتیک جوشکاری پلاستیک اقدام می‌گردد. نحوه کار دستگاه به گونه ای می‌باشد که در هر مرحله از جوشکاری، دو خط جوش ایجاد می‌نماید تا اطمینان کامل از فرایند جوشکاری ایجاد گردد. در گوشه‌ها و یا محل اتصال از (لوله‌های ورودی و خروجی بایستی از جنس پلی اتیلنی باشند تا قابلیت اتصال به ورق ژئوممبران را داشته باشند) عملیات جوشکاری دستی با روکش اکسترودر و یا سشوار هوای داغ استفاده خواهد شد.
مهار ورق در ترانشه
نسبت به قرار دادن لبه‌های ورق در ترانشه اقدام و نسبت به مدفون کردن آن با خاک و سایر مصالح اقدام خواهد شد.
آبگیری دریاچه تفریحی و مصنوعی
آب گیری دریاه در این مرحله انجام خواهد شد. باید در نظر داشته باشیم کلیه سازه‌هایی که جهت دخیره آب احداث می‌گردد باید در چند مرحله آبگیری شوند، اما با توجه به وسعت دریاچه تفریحی و مصنوعی پلیمری و حجم آب دریاچه این امر امکان پذیر نیست. در نتیجه باید توجه داشت که عملیات جوشکاری به دقت هرچه تمام تر انجام شده باشد.
هزینه ساخت دریاچه مصنوعی
با توجه به شرایط اقتصادی جامعه، نرخ تورم و بالا رفتن روزانه قیمت دلار نمیتوان هزینه مشخصی را جهت ساخت دریاچه مصنوعی ارائه داد؛ چرا که قیمت مصالح در ایران روز به روز در حال افزایش هست و از سوی دیگر میزان نیروی انسانی کم، این پروژه‌ها نیاز دارند بسته به متراژ سازه‌ها قیمت گذاری شوند ازین رو بیان دقیق قیمت امکان پذیر نیست و برای اطلاع از قیمت دقیق نیازمند کارشناسی محیط میباشیم به همین دلیل شما میتوانید با ما در ژئو خانجانی جهت ساخت دریاچه مصنوعی در تماس باشید.
ساخت دریاچه مصنوعی در خانه
ساخت یک دریاچه مصنوعی در خانه ممکن است یک پروژه جذاب ولی به یک محیط زیبا و آرام برای خانه شما تبدیل شود. در ادامه چند مرحله برای ساخت یک دریاچه مصنوعی در خانه را شرح می‌دهیم:
انتخاب مکان: برای ساخت یک دریاچه مصنوعی، ابتدا باید یک مکان مناسب برای آن را انتخاب کنید. شما میتوانید این دریاچه را در حیاط خانه، باغ یا حتی درون خانه ساختاردهی کنید.
تعیین اندازه: بعد از انتخاب مکان، باید اندازه دریاچه را تعیین کنید. این می‌تواند به اندازه دلخواه شما باشد، ولی باید مطمئن شوید که ابعاد آن به محیط اطراف و فضای خودتان میل کند.
نصب یک بستر مناسب: برای ایجاد یک دریاچه مصنوعی، بستر مناسبی برای آن باید تهیه شود. شما میتوانید از یک بستر کف پله برای این کار استفاده کنید.
نصب لوله‌های تامین آب: شما باید لوله‌های تامین آب را به دریاچه مصنوعی متصل کنید تا بتوانید آب را به دریاچه تزریق کنید. شما میتوانید از لوله‌های PVC برای این کار استفاده کنید.
نصب پمپ آب: شما نیاز دارید تا یک پمپ آب را برای جابجایی آب در دریاچه نصب کنید. شما باید مطمئن شوید که پمپ آب کافی است برای تامین تما‌می آب در دریاچه مصنوعی.
اضافه کردن مواد مختلف: برای ایجاد یک دریاچه مصنوعی زیبا و جذاب، میتوانید المان‌های جذاب دیگری به آن اضافه کنید.
برای اضافه کردن جذابیت به دریاچه مصنوعی خود، میتوانید از مواد مختلف استفاده کنید. برخی از این مواد عبارتند از:
سنگ‌ها: افزودن سنگ‌های بزرگ و کوچک به اطراف دریاچه مصنوعی می‌تواند زیبایی طبیعی را به آن ببخشد.
گیاهان آبی: گیاهان آبی می‌توانند رنگ و جذابیت بیشتری به دریاچه مصنوعی شما ببخشند و همچنین اکسیژن بیشتری به آب ارائه می‌دهند.
شن و ماسه: اضافه کردن شن و ماسه به کف دریاچه مصنوعی می‌تواند جذابیت طبیعی را افزایش دهد و همچنین به بهبود کیفیت آب کمک می‌کند.
ماهی: اضافه کردن ماهی به دریاچه مصنوعی می‌تواند زیبایی و حیاتیت بیشتری به آن ببخشد. ماهیان مختلف با رنگ‌ها و الگوهای متفاوتی می‌توانند جذابیت بیشتری به دریاچه مصنوعی شما بدهند.
صخره‌های مختلف: اضافه کردن صخره‌های بزرگ و کوچک به اطراف دریاچه مصنوعی می‌تواند زیبایی طبیعی و جذابیت بیشتری به آن بدهد.
نورپردازی: اضافه کردن نورپردازی به دریاچه مصنوعی شما می‌تواند در شب جذابیت بیشتری به آن بدهد.
همچنین، برای ایجاد یک دریاچه مصنوعی موفق، بهتر است به نحوه مراقبت و نگهداری آن نیز توجه کنید. باید مطمئن شوید که دریاچه مصنوعی شما درست تغذیه شده و تمیز است.
دریاچه‌های مصنوعی در ایران
ایران با توجه به وضعیت آب و هوایی و جغرافیایی، دریاچه‌های مصنوعی مختلفی دارد که به عنوان جاذبه‌های گردشگری و همچنین منابع تأمین آب برای مصارف مختلف استفاده می‌شوند. برخی از معروف‌ترین دریاچه‌های مصنوعی ایران عبارتند از:
۱. دریاچه ارومیه: بزرگترین دریاچه مصنوعی ایران و دومین دریاچه بزرگ آب شیرین جهان است. این دریاچه در استان آذربایجان غربی و در حاشیه جنوبی کوه‌های البرز قرار دارد و دارای معابر راه آهن، راه ابریشم و جاده بین‌المللی است.
۲. دریاچه حمیل: دریاچه‌ای با مساحت حدود ۲۷۰ کیلومتر مربع در استان سمنان که در منطقه نمایشگاه بین‌المللی اصفهان بود و در سال ۱۳۹۳ به نمایشگاه بین‌المللی مشهد منتقل شد.
۳. دریاچه زاینده‌رود: دریاچه‌ای در استان گلستان که دارای جاذبه‌های گردشگری و پرورش ماهی است.
۴. دریاچه همدان: دریاچه‌ای با مساحت ۵۰۰ هکتار یکی از جاذبه‌های گردشگری به حساب می‌آید. این دریاچه در استان همدان که در حاشیه جنوبی کوه‌های
البرز واقع شده و منبعی از آب برای کشاورزی و دامپروری در این منطقه محسوب میشود.
۵. دریاچه نمک: دریاچه‌ای با مساحت حدود ۴۰۰۰ کیلومتر مربع در استان زنجان و شمال غربی ایران که بزرگترین دریاچه نمکی جهان است و بیشترین تولید نمک در ایران را در بر دارد.
۶. دریاچه گرماب: دریاچه‌ای با آب گرم در استان گلستان که جاذبه‌های گردشگری متعددی دارد و مورد استفاده برای آب‌گرمکن‌ها و آب‌درمانی قرار می‌گیرد.
۷. دریاچه سد زاینده رود: دریاچه‌ای در استان اصفهان که بعد از ساخت سد زاینده‌رود به وجود آمده است و برای مصارف کشاورزی و دامپروری استفاده میشود.
۸. دریاچه شهید باهنر: دریاچه‌ای با مساحت کمی در شمال شرقی شهر تهران که محل انجام فعالیت‌های تفریحی و ورزشی است.
این دریاچه‌ها تنها بخشی از دریاچه‌های مصنوعی ایران هستند و در کل کشور بیش از ۵۰۰ دریاچه مصنوعی وجود دارد که برای مصارف مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
۹.دریاچه گل گهر: دریاچه گل گهر یک دریاچه کوهستانی زیبا و بزرگ در استان لرستان است. این دریاچه در جنوب شرقی شهرستان دورود و نزدیک به شهرستان ازنا قرار دارد. این دریاچه به دو بخش گهر بزرگ و گهر کوچک تقسیم میشود. این دریاچه با آب فیروزه‌ای و طبیعت بکر خود جذابیت زیادی برای گردشگران دارد. این دریاچه همچنین محل مناسبی برای صید ماهی قزل‌آلا است.
۱۰.دریاچه گنبد کاووس: دریاچه گنبد کاووس یک دریاچه مصنوعی در شهر گنبد کاووس است. این دریاچه پنج هکتار مساحت دارد و مکانی مناسب برای تفریح و پیاده روی است. این دریاچه نزدیک به برج گنبد کاووس، امامزاده یحیی بن زید، بازار بزرگ روس‌ها و مجتمع توریستی الغدیر قرار دارد.
۱۱.دریاچه چیتگر: دریاچه چیتگر یا شهدای خلیج فارس به‌منظور کاهش آلودگی هوا در شمال غرب تهران ساخته شده است و شامل امکانات مختلف تفریحی و رفاهی میشود که به‌دلیل نزدیکی به بسیاری از جاهای دیدنی تهران، روزانه افراد زیادی از آن دیدن می‌کنند. مساحت این دریاچه به ۱۳۰ هکتار می‌رسد که در مجاورت آن نیز مجموعه‌ای تفریحی به بزرگی ۱۲۰ هکتار ساخته شده است.