بام سبز چیست؟

بام سبز چیزی بیش از یک باغ روی پشت بام است. بام سبز با یک سقف بام خالی شروع می شود که به عنوان پایه عمل می کند. چندین لایه تکیه گاه و عایق در بالای سقف قرار می گیرد و یک لایه محکم برای محافظت سقف از آب و ریشه قرار می گیرد. این لایه محافظتی توسط یک سیستم فیلتراسیون و زهکشی دنبال می شود که به گیاهان ​​اجازه می دهد تا به طور ایمن روی سطح رشد کنند.

استرس زندگی شهری، دوری از آب و هوای سالم مخصوصا در تهران همگان را علاقه مند به این موضوع کرده است تا حداقل یک باغ کوچک یا یک محیط دنج برای خود داشته باشند. حال برخی علاقه دارند این باغ کوچک در بام آنها یا تراسشان باشد که روف گاردن ها یا بام سبزها را به وجود آورده است.

پشت بام ها این محیط های بلا استفاده در ساختمان ها حالا تبدیل به محیطی برای وقت گذراندن و استراحت شده اند. برای ایجاد باغ بام ها یا همان بام سبز باید بستری مناسب برای کاشت و رشد پوشش گیاهی را ایجاد نمود.

خوشبختانه پیشرفت در صنعت مواد و خلاقیت در معماری این امکان را به ما میدهد تا بر روی بام و یا تراس هر ساختمانی اعم از تجاری و اداری یا مسکونی، روف گاردن یا باغ بام سبز را پیاده سازی کنیم. ایجاد یک محیط بسیار زیبا و دلنشین با ویویی متفاوت در ارتفاعات این روزها طرفداران خاص خود را پیدا کرده است و از این مهندسان و معماران زیادی به طراحی بام سبز پرداخته اند.

تاریخچه بام سبز

شگفت زده خواهید شد اگرکه بدانید این بام‌های سبز اختراع مردم غرب نیست و چیز جدیدی نیست که با چشم‌انداز زیست‌محیطی رو به رشد در قرن حاضر ایجاد شده باشد، بابلی‌ها در عراق بیش از 1400 سال پیش آن را اجرا کردند.

روف گاردن ها، نسخه مدرن بام های سبز، ریشه های قدیمی دارند. جایی که قدیمی ترین باغ های پشت بام شناخته شده در دنیای باستان، باغ های متعلق به Semiramis بود که در حال حاضر در سوریه قرار دارد و یکی از عجایب هفتگانه جهان به حساب می آید. بام های سبز به شکل مدرن خود در آغاز قرن بیستم در آلمان ظاهر شدند، جایی که پوشش گیاهی بر روی سقف ها نصب شد تا اثرات مضر تشعشعات خورشیدی بر ساختار سقف را کاهش دهد. فناوری بام سبز به دلیل مزایای زیست محیطی گسترده آن به سرعت گسترش یافته است.

بام سبز یا روف گاردن؟

در دنیای امروز، پروژه های بام سبز برای هتل های سطح بالا، مراکز تجاری و خانه ها طراحی شده اند. این بام‌های سبز که به خاطر کاشت‌های متنوع مانند باغ‌های بام قدیمی شناخته می‌شوند، ظاهری شبیه باغ‌های سنتی در سطح زمین دارند. روف گاردن معمولاً به هزینه های قابل توجهی برای مراقبت از گیاهان نیاز دارد. علاوه بر این، به طور کلی دارای خاک بسیار کم عمق است. برعکس، بام‌های سبز نیاز به نگهداری و تلاش کمتری دارند و زیرساخت‌هایی برای مواجهه با شرایط آب و هوایی مختلف برای مدیریت پایدار دارند.

انواع بام های سبز

طبق استانداردهای اروپایی، "بام های سبز" را می توان به سه نوع فشرده، نیمه فشرده و فشرده تقسیم کرد.

بام سبز عریض: در چین به آن "بام ساده" می گویند و با ظرفیت کم بار ساختمان و استفاده از چمن، پوشش زمین، درختچه های کوچک و گیاهان بالارونده مشخص می شود. بیشتر این پروژه‌ها در چین از چمن‌زار استفاده می‌کنند، در حالی که در کشورهای دیگر از سدوم، گیاهی مقاوم به خشکی و مراقبت کم استفاده می‌کنند. مزیت باغبانی در این بام سبز این است که معمولاً پس از استقرار گیاهان نیازی به سیستم آبیاری جداگانه نیست، زیرا معمولاً بارندگی طبیعی کافی است.

سیستم‌های بام سبز گسترده نسبت به انواع فشرده محبوب‌تر هستند و می‌توان آن‌ها را به‌عنوان یک پتوی گیاهی سبک و بدون نیاز به نگهداری توصیف کرد که می‌تواند سریع و با هزینه کم ساخته شود.

بام سبز نیمه فشرده: مناسب برای سقف های قابل مشاهده و قابل دسترس، این گیاهان در تمام طول سال به گیاهان سبز و گلدار نیاز دارند. رشد محیط کشت عمیق‌تر و طیف وسیع‌تری از انواع و اندازه‌های گیاهی را امکان‌پذیر می‌سازد، اگرچه درختچه‌ها و درختان بزرگرا شامل نمی‌شوند. نگهداری و آبیاری منظم مورد نیاز است و گذرگاه ها و محوطه های پاسیو اغلب در طراحی گنجانده می شوند.

بام سبز فشرده: این همان چیزی است که به عنوان یک باغ بام "واقعی" در نظر گرفته می شود. این بام‌های سبز با عناصر باغی مانند درختان، چمن‌زارها، آلاچیق‌ها، استخرها، صخره‌ها و محل‌های نشستن، شبیه مناظر در سطح زمین هستند. برای فعالیت های تفریحی و ورزشی حتی استفاده میشوند و نیازهای نگهداری بسیار بالاتر است.

عناصر و اجزای تشکیل دهنده بام سبز

در گذشته فقط در ساختمان های بزرگ تجاری این طرح ها قابل اجرا بوده اند اما در چند سال گذشته با گسترش ساخت و ساز های مجتمع های ساختمانی و مسکونی بام سبزها به راحتی وارد بازار شدند. به طور کلی بام های سبز 6 لایه دارند که با نصب بام های سبز پاداش می دهد. به نظر می رسد که بام های سبلز به کاهش دما در شهرها کمک می کند.

بام سبز یا کشاورزی روی پشت بام؟

بسیاری از افراد بام سبز را با کشاورزی روی پشت بام اشتباه میگیرند. ایجاد بام سبز کار دشواری نیست، اما نیاز به برنامه ریزی دارد. اولین قدم این است که تصمیم بگیرید کدام گیاهان را می خواهید پرورش دهید. افرادی که می خواهند محصولات غذایی بکارند باید کمی بیشتر تحقیق کنند تا گیاهان مناسب را انتخاب کنند، این گیاهان سبز نسبتا باید کوچک و سبک باشند تا از وارد کردن فشار زیاد به سطح جلوگیری کنند، همچنین به ریشه های نسبتا کم عمق نیاز دارند، زیرا فضای زیادی برای آنها وجود ندارد.  آن ها به سمت پایین رشد می کند و همچنین اگر دسترسی به سقف سخت است بهتر است از کاشت گیاهانی که مراقبت بالایی دارند خودداری کنید، اما این جای نگرانی نیست. انواع مختلفی از سبزیجات برگ سبز مانند کاهو و اسفناج وجود دارد، زیرا به سرعت رشد می کنند، مواد مغذی زیادی تولید می کنند و نیاز به نگهداری کمی دارند. این یک گیاه بام سبز ایده آل است و برای اکثر مبتدیان مناسب است

شما باید در مورد گیاهان انتخاب شده تحقیق کنید و خاکی را انتخاب کنید که بتواند مناسب آنها باشد. پس از اتمام سقف، حتماً میزان بارانی که روی سقف می‌بارد را اندازه گیری کنید، آب زیاد می‌تواند گیاه را از بین ببرد، بنابراین اگر باران برای این کار کافی بود، بهتر است آن را آبیاری نکنید. با این حال، مواقعی وجود دارد که به آب اضافی نیاز خواهید داشت.

ما باید بین گرین روف و زراعت در پشت بام تفاوت قائل شویم، اولی به منظور زیباسازی و بهبود حس زیبایی شناختی است. کشت سبزیجات و مواد مغذی مورد نیاز انسان در رژیم غذایی روزانه جزء ثانویه این امر است، در اینجا کشاورزی به روش های معمول سنتی انجام می شود. در مورد كشت پشت بام يا كشت بدون خاك، اساس آن دستيابي به خودكفايي در مواد غذايي مانند سبزيجات، ميوه ها و سبزيجات و يا به منظور تجارت و فروش به عنوان وسيله امرار معاش است. این نوع کشاورزی از زمان های بسیار قدیم وجود داشته است و بهترین نمونه آن باغ های معلق بابل است. در میان مصریان باستان نیز وجود داشته است. با این نوع کشت مشخص شد که نیازی به خاک نیست مگر برای تثبیت ریشه و نه برای رشد گیاه. کشت پشت بام مشکلات زیادی از جمله: کمبود منابع آب، نوسانات آب و هوایی یا ناباروری خاک را به همراه دارد.

بام باغ‌ها را می‌توان در غیاب زمین‌های وسیعی که بر روی آن ساختمان‌ها ساخته می‌شود، جایگزین کرد تا از زیبایی گیاهان و کاشت‌هایی که آرامش می‌بخشند لذت برد، علاوه بر این که هنگام تماشای رنگ سبز فرصت آرامش را به هر کسی می‌دهد.

علاوه بر عناصر لذت و آرامشی که با بام سبز می تواند برای هرکسی فراهم شود، پدیده آلودگی بصری نیز جبران خواهد شد.

معایب و نگرانی های داشتن بام سبز

• تامین حریم خصوصی در فضاهای اشتراکی
• ایمن سازی روف
• محافظت از گیاهان در برابر شرایط جوی
• نیازهای ابیاری
• وزن خاک پشت بام
• نشت آبیاری به سطح

مزایای زیست محیطی بام سبز

وقتی اخبار روزانه را دنبال می کنیم، مکرراً اخباری در مورد ساخت پل های جدید و جوامع شهری جدید می شنویم. با افزایش مساحت شهری، چشم انداز با توجه به اینکه ساختمان ها واقعیت اکولوژیکی را تغییر می دهند، روشن می شود و به نظر می رسد تنها راه حل، کار بر روی سطوح خارجی ساختمان ها باشد. یکی از این راه حل ها علاوه بر دیوارهای سبز، بام های سبز یا گرین روف است. با ما همراه باشید تا با مزایای بام سبز اشنا شوید:

مدیریت باران

مناطق شهری تحت تسلط سطوح سخت و غیر متخلخل هستند که به نفوذ آب باران به زیرساخت ها کمک می کند، که می تواند تاسیسات مدیریت آب طوفان را بیش از حد بار کند و باعث سرریز فاضلاب به دریاچه ها و رودخانه ها شود. روان آب باران به مناطق شهری علاوه بر تشدید سیل، فرسایش و رسوب، دارای آلاینده هایی مانند پسماندهای نفتی است که به زیستگاه های حیات وحش و منابع آشامیدنی آلوده می شود.

روش های سنتی مدیریت آب باران شامل مخازن ذخیره، حوضچه ها، تالاب های ساخته شده و فیلترهای شنی است. با این حال، اجرای این فناوری‌های سطح فشرده ممکن است در مراکز شهری متراکم دشوار باشد. بنابراین، بام‌های سبز برای مدیریت طوفان‌های شهری ایده‌آل هستند زیرا از مناطق پشت بام استفاده می‌کنند و از روان شدن آب قبل از خروج از منطقه جلوگیری می‌کنند.

طبق یک مقاله تحقیقاتی منتشر شده در سال 2005، بام های سبز می توانند رواناب کل ساختمان ها را تا 60 تا 79 درصد در سال کاهش دهند و تخمین ها بر اساس پوشش 10 درصدی بام های سبز نشان می دهد که می توانند به طور متوسط ​​میزان رواناب کل را کاهش دهند.

افزایش عمر سقف

عایق های ضد آب روی سقف های معمولی به سرعت در برابر اشعه ماوراء بنفش خراب می شوند که از اجزای زیر تشکیل شده شده اند:

• پوشش گیاهی دلخواه
• محیط کشت عموما خاک فرآوری شده
• لایه صافی یا لایه ژئوسنتتیک
• لایه زهکش یا لایه نگهدارنده آب
• لایه محافظ
• سازه سقف

استفاده از عایق رطوبتی در بام سبز

تازگی پوشش گیاهی به اب دائمی نیاز دارد و این آب یاری بر روی سقف انجام می شود، پس به منظور جلوگیری از نم   و رطوبت از لایه های بالایی، بام باید به خوبی و درستی و حرفه ای عایق شود. در عایق بندی بام سبز باید به طول عمر عایق، مسائل زیست محیطی و هزینه و زمان اجرای آن توجه نمایید. در کشور ما عایق های ایزوگام پر استفاده ترین عایق های مناسب برای احداث بام سبز اند.

لایه های محافظتی

لایه محافظتی هنگام اجرای بام سبز باید به گونه ای باشد که هنگام کوددهی یا نصب روف و یا حتی ریشه بلند گیاهان از کف بام محافطت کند و با این لایه روی عایق رطوبتی را میپوشانیم. جنس لایه محافظتی معمولا بتن سبک، ورقی از مس یا حتی میتواند ورقه ای ضخیم پلاستیکی باشد. در هر جای کشور عزیزمان هستید توصیه میکنیم موادی را بکار ببرید که در دسترس شما هستند و هزینه کمتری دارند. زیرا اگر اصولی اجرا شوند هیچ فرقی با یکدیگر نخواهند داشت.

لایه زهکشی

این لایه بالای لایه های محافظ قرار دارند. این لایه جهت ذخیره و هدایت آب حاصل از آبیاری و باران به سیستم فاضلاب ساختمان است. جنس لایه زهکش عموما از شن و ماسه و خاک است و در موارد لازم میتوانیم از پروپیلن استفاده نماییم تا با خاصیت اسفنجی خود آب را برای مدتی در خود نگه دارد. در مواردی نیز از شیت های پلاستیکی یا فوم های بازیافتی استفاده میشوند. استفاده مواد مناسب برای این لایه ها از موارد مهمی است زیرا استفاده نادرست مواد در هر لایه میتواند برای شما گران تمام شود. به عنوان مثال شن های نخودی مناسب زهکشی اند اما به علت متخلخل نبودن قابلیت نگهداری را ندارند. پس حتما از مواد استفاده شده در هر لایه اطمینان حاصل نمایید.

لایه فیلتر

پوسیدگی ریشه ها یکی از شایع ترین چالش هایی است که در بام ها سبز دیده میشود. این پوسیدگی میتواند علت های مختلفی داشته باشد ولی یکی از دلایل ان اجرای نامناسب لایه صافی است. لایه صافی یا همان فیلتر در بین محیط کشت و لایه زهکش قرار میگیرد و رطوبت را از ریشه ها دور میکند تا مانع پوسیدگی شود؛ همچنین حد فاصل خاک و زهکش است تا ذرات خاک، زهکش را مسدود نکند.

بهترین ایفا کننده نقش برای این لایه محصولات ژِئوسینتیکها و ژئوتکستایل نبافته از جنس پلی پروپیلین با گرماژ کم است.

محیط کشت

محیط کشت، گیاه در آن کاشته میشود تا بتوانیم یکی از بهترین و مناسبترین پوشش های گیاهی را داشته باشیم و از دیدن آن لذت ببریم. محیط کشت میتواند لایه خاک کوددهی باشد یا مواد معدنی مثل پشم سنگ. البته این لایه با تناسب به نوع گیاه انتخاب خواهد شد.

پوشش گیاهی

گیاه باید متانسب با شرایط اقلیمی و آب و هوایی مکان شما انتخاب شود. خزه رایج ترین نوع پوشش گیاهی برای بام هایی با فضای گسترده است. اما میتوان از گیاهان خانواده کراکسولاسیا یا گیاهان سدوم نیز بهره برد.

با افزایش آلودگی محیط زیست و تشدید اثرات تغییرات اقلیمی، واکنش‌های متفاوتی در سراسر جهان به یافته‌های عملی مبنی بر اینکه زمین در صنعت معماری در معرض خطر است، صورت گرفته است و پاسخ آن رشد معماری سبز بوده است.

بام های سبز فواید زیادی دارند، زیرا برای تنظیم دمای ساختمان کار می کنند، بنابراین در زمستان آن را گرم می کنند و در تابستان آن را خنک می کنند، همچنین به کاهش نشت آب باران به زمین کمک می کند، زیرا به عنوان آب عمل می کند. اسفنج جاذب و در عین حال گیاهان از این آب بهره مند می شوند. بام های سبز همچنین آلودگی را کاهش می دهند، چرا که به عنوان فیلتری برای تصفیه هوا عمل می کنند، یکی از مزایای بام ها این است که نقش مهمی در کاهش صدا دارند که یکی از معضلات دوران مدرن به ویژه در شهرها است. همچنین فراموش نمی‌کنیم که بام‌های سبز دارای مزایای اقتصادی زیادی هستند، زیرا باعث افزایش طول عمر ساختمان‌ها می‌شوند، زیرا با مسدود کردن اشعه‌های خورشید از سقف ساختمان‌ها به عنوان عایق‌های حرارتی عمل می‌کنند و همچنین هزینه‌های تهویه مطبوع را کاهش می‌دهند. تابستان و گرمایش در زمستان.

بام سبز، بامی محبوب در سراسر جهان

بام سبز که قبلاً در کشورهای شمال اروپا به عنوان عایق استفاده می شود. به لطف اینرسی حرارتی، رطوبت را کنترل می کند و دمای داخل خانه را تنظیم می کند. در کشورهایی مانند ایسلند، نروژ و کانادا از آنها برای عایق کاری استفاده می شود، زیرا پوشش گیاهی روی پشت بام گرما را در زمستان جمع می کند، در حالی که در کشورهای گرم مانند تانزانیا با وجود تشعشعات خورشیدی بیرون، فضای داخلی را خنک نگه می دارند.

در شهر کپنهاگ، سقف‌سازان جدید، کاشت نوعی فضای سبز روی بام‌های خود را ضروری کرده‌اند. ایالت های دیگر مقرراتی منجر به شکنندگی لایه ها می شود. بنابراین، این عایق ها به راحتی در اثر انبساط و انقباض ناشی از نوسان دمای سقف در طولانی مدت آسیب می بینند. اما بام سبز با محافظت فیزیکی در برابر اشعه ماوراء بنفش و به حداقل رساندن نوسانات دما، عمر عایق ضد آب سقف را افزایش داده و قابلیت های صرفه جویی در انرژی ساختمان را بهبود می بخشد. تثبیت دمای غشاهای ضد آب با پوشش بام سبز ممکن است عمر مفید آنها را بیش از 20 سال افزایش دهد. و همچنین در مطالعه ای توسط اریش برچ و مانفرد کوهلر در سال 2003 ، آنها دریافتند که برخی از بام های سبز در برلین به مدت 90 سال بدون نیاز به تعمیر دوام آورده اند.

در اتاوا، کانادا، مطالعه دیگری نشان داد که یک سقف کشت نشده در تابستان به دمای بالای 70 درجه سانتیگراد (درجه سانتیگراد) می رسد، در حالی که فقط یک بام سبز به دمای 30 درجه سانتیگراد می رسد.

خنک سازی دمای ساختمان در تابستان

در طول هوای گرم، بام‌های سبز میزان گرمای عبوری از سقف را کاهش می‌دهند و در نتیجه انرژی مورد نیاز سیستم خنک‌کننده ساختمان را کاهش می‌دهند. مطالعه ای در مادرید نشان داد که یک بام سبز باعث کاهش 6 درصدی بار سرمایشی در یک ساختمان آپارتمانی هشت طبقه در طول تابستان می شود. بار سرمایشی نیز 10 درصد برای کل ساختمان و 25 درصد، 9، 2 درصد و 1 درصد برای چهار طبقه مستقیماً زیر بام سبز کاهش یافته است.

بام های سبز بیشترین تأثیر را بر مصرف انرژی ساختمان هایی با نسبت سقف به دیوار نسبتاً بالا خواهند داشت.

در تابستان، بام های سبز با افزایش تبخیر، سایه انداختن موثر سقف، و افزایش عایق و جرم حرارتی، جریان گرما را از طریق سقف کاهش می دهند.

حفظ فضاهای سبز و دید زیبایی شناختی راحت و زیبا

وقتی مردم به گیاهان و مناظر سبز نگاه می کنند، اثرات مفیدی برای سلامتی دارند، مانند کاهش استرس، کاهش فشار خون، آرامش اسپاسم عضلانی و افزایش احساسات مثبت. البته این مزایا در نهایت منجر به بهبود سلامت و بهره وری انسانها می شود. کارکنانی که در طبیعت، مانند درختان و گل‌ها چشم‌انداز داشتند، استرس کمتری داشتند، احساس رضایت شغلی بیشتری داشتند و سردرد و سایر بیماری‌های کمتری را نسبت به افراد بدون مواجهه گزارش کردند. بیماران همچنین هنگامی که در مقابل مناظر قرار می گیرند، بهبودی سریع تری از عمل جراحی را تجربه می کنند. نه تنها محیط سبز از نظر زیبایی شناسی دلپذیر است، بلکه صاحبخانه ها اغلب می توانند نرخ اجاره را افزایش دهند و هتل ها می توانند برای "اتاق با منظره" بیشتر از سایر مناظر استفاده کنند.

مبارزه با آلودگی هوا

گیاهان می توانند ذرات و آلاینده های موجود در هوا را فیلتر کنند. در نهایت ذرات با حرکت آب باران به خاک می روند و برخی از آلاینده ها جذب بافت های گیاهی می شوند. Yuk Tan و Sia در مقاله خود که در سال 2005 منتشر شد، کاهش 37٪ و 21٪ در دی اکسید گوگرد و اسید نیتروژن را به ترتیب بر روی یک بام سبز تازه نصب شده مشاهده کردند. برخی دیگر تخمین زده‌اند که بام‌های سبز می‌توانند سالانه 0.2 کیلوگرم ذرات گرد و غبار را به ازای هر متر مربع سقف چمن از بین ببرند.

اثرات نامطلوب آلودگی هوا بر سلامتی شامل افزایش مشکلات تنفسی، کاهش عملکرد ریه و افزایش بستری شدن در بیمارستان و سایر مراجعات بهداشتی برای بیماری‌های تنفسی و قلبی عروقی است. افزایش نرخ بیماری های تنفسی، که با غیبت از کار، مدرسه یا سایر محدودیت ها در فعالیت اندازه گیری می شود، و افزایش مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی و ریوی نیز ناشی از آلودگی هوا است.

مبارزه با آلودگی صوتی

سقف های سخت در مناطق شهری بیشتر صدا را منعکس می کنند، در حالی که بام های سبز به دلیل ماهیت پوشش گیاهی امواج صوتی را جذب می کنند. به عنوان مثال، در فرودگاه فرانکفورت، آلمان، دونت و کینگزبری در مقاله خود نشان می دهند که یک بام سبز با عمق 10 سانتی متر سطح صدا را تا 5 دسی بل کاهش می دهد. تحقیقات دیگر نشان می دهد که 12 سانتی متر شیب بام سبز به تنهایی می تواند صدا را تا 40 دسی بل کاهش دهد.

مزایای بام سبز تنها به مزایای زیست محیطی محدود نمی شود، بلکه دارای مزایای اقتصادی در کاهش سطح انرژی و افزایش ارزش بازار املاک است. اما در اینجا می خواهیم تارزش جدیدی را به شهرهای ایرانی، به ویژه شهر تهران که از آلودگی صوتی و آلودگی هوا بسیار رنج می برد، اضافه کنیم. آیا آماده همکاری با ما هستید؟